Centrale banken moeten op de schop

Droog water. Oud nieuws. Modern klassiek. Dat zijn enkele voorbeelden van oxymorons, een stijlfiguur bestaande uit twee woorden die elkaar tegenspreken. Zij kunnen niet samengaan. Inflation targeting, waarbij de centrale bank een zeker inflatiepercentage nastreven, is weliswaar geen oxymoron, maar mogen die twee woorden wel samen gaan?

Als de prijzen met zeg 5 procent per jaar stijgen, roepen veel economen en centrale bankiers dat de inflatie te hoog is. Maar als alles wat we kopen in een jaar 2 procent duurder wordt, krijgen de centrale bankiers juist schouderklopjes. Ze hebben dan hun werk goed gedaan, want de inflatie is laag. Inflation targeting heet dat beleid in vaktermen.

Waar het toe kan leiden is nu duidelijk zichtbaar in de VS. Daar stijgen de prijzen momenteel met ongeveer 1,5 procent en de centrale bank vindt de prijzen niet hard genoeg stijgen. 

Volgens bijna alle economen en centrale bankiers is een klein beetje inflatie goed voor de economie. Omdat alles licht duurder wordt, worden consumenten gestimuleerd geld uit te geven in plaats van op te potten. Dat ze geld uitgeven is goed voor economische groei. Bovendien stimuleert inflatie de consument geld te lenen en ook dat uit te geven.
Dat is ook de reden waarom de centrale bankiers als de dood zijn voor deflatie ofwel prijsdalingen. Dan weet de consument dat alles goedkoper wordt en houdt hij zijn geld op zak. Immers, even wachten is dan voordelig.

De keerzijde is dat ongemerkt bijna elke euro elk jaar weer minder waard wordt. Dat is de reden waarom bij hoge inflatie de spaarder lijdt terwijl iemand die hoge schulden heeft, profiteert (mits de rente vast staat, bij variabele rente berekent de bank de hogere inflatie gewoon door en valt het voordeel weg).

Maar is dit wel het beste systeem voor onze economieën? Ik kwam onlangs een interview tegen die ik met Paul Volcker gehad heb. Volcker was tussen 1979 en 1987 hoofd van de Amerikaanse centrale bank en staat sindsdien bekend als de man die de torenhoge inflatie heeft verslagen.

In een van zijn antwoorden wierp hij toen een uiterst interessante gedachte op, namelijk dat het heel vreemd is dat de centrale banken überhaupt inflatie nastreven, hoe laag dan ook. ‘Centrale banken in verschillende landen proberen zichzelf met het zogeheten beleid van inflation targeting te beschermen. Ze zeggen dan: ‘Onze geloofwaardigheid hangt af van de vraag of we de inflatie onder de target houden’. Ik vraag mij soms af waarom de centrale banken inflatie nastreven en niet de prijsstabiliteit’, zei hij toen.

Een zeer terechte opmerking vind ik. Na de huidige economische crisis zullen veel dingen anders zijn. De rol van de overheid in de economie groter, globalisering minder populair, internationale handel moeilijker (en duurder), werkloosheid hoger….. de lijst is eindeloos lang. Moet er echter ook niet iets in de manier waarop de centrale banken werken, veranderen? Moet hun taakomschrijving voortaan niet luiden dat ze niet de inflatie laag moeten houden maar helemaal voorkomen?