Nivelleren in Nederland

Sinds een paar dagen is er veel te doen rondom het verschijnsel ‘nivelleren’, ofwel de verschillen tussen rijk en arm, of beter gezegd minder rijk, te verkleinen in Nederland. De voornemens voor een inkomensafhankelijke zorgpremie en eigen risico van het nieuwe kabinet, hebben namelijk dat als doel.

Zijn die verschillen in Nederland zodanig groot dat nivelleren nodig is (dan heb ik het er nog  niet over dat inkomstenbelasting het nivelleringsmechanisme moet zijn en niet de zorgpremies)? Dat is een kwestie van smaak, elk antwoord erop is subjectief. 

Wat de één wel een groot verschil vindt, vindt een ander juist slechts een verschilletje. Wat ik in mijn boek Geldmoord heb gedaan, is gekeken naar de ontwikkeling van dat verschil in de afgelopen jaren en decennia, onder meer in Nederland. Wat komt daar uit?

Uit een studie van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat de inkomensverschillen in Nederland sinds 1977 zijn toegenomen. De zogeheten Gini-coëfficiënt steeg namelijk van 0,23 naar 0,27.

Gini-coëfficiënt, voor het eerst genoemd in 1912, is vernoemd naar de Italiaanse statisticus Corrado Gini. De Gini-coëfficiënt loopt van 0 tot 1 en geeft de mate van inkomensgelijkheid in een land aan. Bij een score van 0 heeft iedereen hetzelfde inkomen en bij 1 is al het inkomen in handen van één persoon.

Ter vergelijking: in de VS bedraagt die tussen 0,45 en 0,50. En in de landen om ons heen? De Oeso, Organisatie voor Economische Ontwikkeling en Samenwerking, houdt talloze cijfers bij, waaronder de Gini-coëfficiënt. Die blijkt in bijna álle landen sinds medio jaren tachtig gestegen te zijn. Alleen in Frankrijk, Hongarije en België bleef die onveranderd. Een daling is te vinden in Griekenland en Turkije. Nederland is met zijn stijging dus alles behalve een uitzondering.

Dat is de verandering. Als we naar het niveau kijken, dan zien we dat de Gini-coëfficiënt in de Scandinavische landen maar ook Luxemburg, Frankrijk en Duitsland lager is dan in Nederland.

Kortom, de ongelijkheid in Nederland is sinds 1977 toegenomen, maar de stijging is wel erg klein.

Dat gezegd hebbende: de trend is omhoog gericht, concludeerde De Nederlandsche Bank in het Kwartaalbericht uit juni 2008. In het artikel ‘Inkomensongelijkheid in Nederland minder stabiel dan het lijkt’, tot de conclusie dat ‘hoewel de totale inkomensongelijkheid in Nederland al jaren stabiel is, onderliggende trends toenemende verschillen laten zien’. 

Dus, is nivelleren nodig in Nederland? Zoals gezegd: dat is een kwestie van smaak. De feiten zijn er zodat een ieder voor zichzelf de conclusie kan trekken. Één ding weet ik wel zeker: als de inflatie de komende jaren inderdaad verder stijgt, dan zal de inkomensongelijkheid zeker ook toenemen.