Nee, spannende lectuur zijn de Statuten van de ECB niet.
Geen wonder dat er in de eurozone waarschijnlijk hooguit slechts enkele
honderden mensen zijn die de Statuten ooit helemaal gelezen hebben. En dat is
jammer want hoewel droog, zijn de Statuten wel degelijk kostelijk! De komende
tijd zal ik een aantal voorbeelden daarvan geven.
Vandaag het eerste stuk in de miniserie ‘Uit de Statuten van
de ECB’: hoewel ondertussen zelfs de vogels in de lucht weten dat
begrotingstekorten financieren verboden is voor de ECB, is het maar de vraag of
dat werkelijk het geval ís. Er is namelijk een bypass ingebouwd in de Statuten!
In artikel 21.1 valt keurig te lezen dat ‘het de ECB en de
nationale centrale banken verboden is voorschotten in rekening-courant of
andere kredietfaciliteiten te verlenen ten behoeve van instellingen, organen of
instanties van de Unie, centrale overheden, regionale, lokale of andere
overheden, overheidsinstanties, andere publiekrechtelijke lichamen of openbare
bedrijven van de lidstaten; ook het rechtstreeks van hen kopen van
schuldbewijzen door de ECB of de nationale centrale banken is verboden.’ Veel
woorden voor ‘gij zult een gat in de hand van de overheden niet financieren’.
Gelukkig maar, maar de geschiedenis is vol met voorbeelden
waaruit blijkt dat dat hét recept is voor grote ellende. Alleen wie dan
eventjes verder leest, ziet iets opmerkelijks. In artikel 21.3 – letterlijk
slechts enkele regels onder het genoemde verbod – staat dat die bepalingen ‘niet
van toepassing zijn op kredietinstellingen die in handen van de overheid zijn
en waaraan in het kader van de liquiditeitsvoorziening door de centrale banken dezelfde
behandeling door de nationale centrale banken en de ECB wordt gegeven als aan
particuliere kredietinstellingen.’
Dus geld lenen aan de overheden mag niet maar geld lenen aan
een staatsbank, dáár is niets mis mee. Aangezien commerciële banken zich al
enige tijd onbeperkt en voor een lange tijd kunnen financieren bij de ECB tegen
een rente van 0,05 procent, zou er, zo lees ik het, niets mis mee zijn als,
zeg, een Spaanse staatsbank geld leent bij de ECB en daarmee staatsobligaties
van de Spaanse overheid koopt. In de praktijk vloeit het geld dus gewoon naar
de overheid, zij het via een kleine omweg.
Goed, een tegenwerping kan zijn, dat deze interpretatie niet
juist is. Dan nog is er echter een bypass!
Het verbod om rechtstreeks schuldbewijzen (lees
staatsobligaties) van de overheid op te kopen, houdt in dat het blijkbaar toegestaan is
staatsobligaties indirect te kopen. In handelarentermen: kopen op de primaire
markten (direct van de uitgever) mag niet maar op de secundaire markt (van
iedereen behalve de uitgever zelf) weer wel. Wat betekent dat in de praktijk? Eerst
even naar die primaire markt kijken. Niet iedereen mag staatsobligaties van een
land, bijvoorbeeld Nederland, direct van de Staat afnemen. Dat mag slechts een
groepje geselecteerde banken. Als de Nederlandse staat bijvoorbeeld
staatsobligaties uitgeeft, mogen alleen de zogeheten primary dealers die
afnemen. Primary dealers is een groep van 16 banken. Die verkopen de obligaties
vervolgens door aan beleggers.
Wanneer die primary dealers staatsobligaties afnemen van de
staat, spreken we van de primaire markt. Zodra de 16 uitverkorenen die obligaties,
al is het één seconde later, verkopen aan een derde partij, hebben we het over
de secundaire markt. De staatsobligaties zijn dan namelijk tweedehands.
Dus als de ECB één seconde later een Griekse of Italiaanse staatsobligatie
koopt van een primary dealer in die landen, houdt de bank zich keurig aan de
regels. Maar het resultaat voor de uitgevende overheid is hetzelfde als wanneer
de ECB direct staatsobligaties had gekocht op de primaire markt: de overheid
krijgt haar geld. Merk op dat de primary dealers ook aan dit spelletje mee
zouden doen als ze zelf totaal geen vertrouwen in de uitgevende overheid zouden
hebben. Immers, de ECB staat klaar om die staatsobligaties over te nemen.
Volgende week een nieuwe aflevering van ‘Uit de Statuten van
de ECB’. Stay tuned!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten